هرگز. به اين ماجرا توجه كنيد: بين داماد و دختر يكى از ياران پيامبرصلى الله عليه وآله به نام عبدالله رواحه، اختلافى پيش آمد و او سوگند ياد كرده بود كه دخالت نكند و آشتى ندهد. آيه نازل شد كه سوگند را وسيلهى فرار از مسئوليتها و مانع نيكىها و تقوا و اصلاحات قرار ندهيد: «و لاتَجعَلوا اللّه عُرضَةً لاَيمانِكم أن تَبرّوا و تَتّقوا و تُصلحوا بين النّاس» نام خدا را همه جا خرج نكنيد، براى سوگند حريم بگذاريد، سوگند را مانع كار خير قرار ندهيد. اينگونه سوگندها تكليف آور و لازم الاجرا نيست. عبارت «لاتجعلوا اللّه عُرضة» به معناى آن است كه خدا را در معرض هر كارى قرار ندهيد.
اين كه انسان به هر مناسبتى به خدا سوگند بخورد، نوعى سبك كردن و بىادبى و جرأت نابجاست مثلاً: اگر سوگند ياد كردى كه به فلانى كتك بزنى يا به همسر خود بىاحترامى كنى يا مال ديگرى را توقيف كنى يا از تحصيل و كار و عبادت و خدمت و كمك و وام دادن و واسطه شدن و امثال آن دست بردارى، در تمام اين موارد، سوگند ارزشى ندارد.
افرادى هستند كه به خاطر يك شكست و يك اتفاق، براى خود جريان مىسازند؛ مثلاً قرض الحسنهاى داده و بدهكار طفره رفته و دير پرداخت كرده، سوگند ياد مىكند يا تصميم مىگيرد كه به هيچكس وام ندهد. به مسجد رفته و كفش او گم شده، از شركت در جماعت دست برمىدارد. معلمش بداخلاقى كرده، ترك تحصيل مىكند.
سوگندهاى بى ارزش
يكى از سوگندهاى بىارزش اين بود كه در جاهليت بعضى مردان براى در تنگنا قرار دادن همسران خود، سوگند ياد مىكردند كه با آنان همبستر نشده و آميزش نكنند!(اين كار را «ايلاء» مىنامند كه در آيه 226 سوره بقره آمده است.) در واقع براى كار بد خود از مقدسترين نام استفاده مىكردند.
سوگندهايى كه براساس بىتوجهى و بدون فكر و اراده و در با عصبانيت و پرحرفى و عجله يا به اشتباه از انسان سر مىزند، ارزش حقوقى ندارد. «لايؤاخذكم اللّه باللّغو فى أيمانكم»(بقره، 225.)
بنابراين، ارزش تنها مربوط به سوگندهايى است كه:
الف) در حال عادى باشد.
ب) به نام مقدس خدا باشد.
ج) براى كار مفيد و سودمندى باشد.
تعهد و انجام اينگونه سوگندها واجب و شكستن آن حرام و سبب پرداخت جريمه (كفاره) است.
; « 51263 »l
پرسش: جريمهى سوگند چيست؟
پاسخ: با توجه به آيهى 89 سورهى مائده بايد يكى از موارد زير را عمل كند: يا شكم ده فقير را از غذاهاى متعارف، سير كند. «اطعام عشرة مساكين من أوسط ما تطعمون»
يا ده فقير را لباس بپوشاند. «أو كسوتهم»
يا يك برده را آزاد كند. «او تحرير رقبة»
و اگر قدرت هيچيك را ندارد، سه روز روزه بگيرد. «فمن لم يَجد فصيام ثلاثة ايّام
اين كه انسان به هر مناسبتى به خدا سوگند بخورد، نوعى سبك كردن و بىادبى و جرأت نابجاست مثلاً: اگر سوگند ياد كردى كه به فلانى كتك بزنى يا به همسر خود بىاحترامى كنى يا مال ديگرى را توقيف كنى يا از تحصيل و كار و عبادت و خدمت و كمك و وام دادن و واسطه شدن و امثال آن دست بردارى، در تمام اين موارد، سوگند ارزشى ندارد.
افرادى هستند كه به خاطر يك شكست و يك اتفاق، براى خود جريان مىسازند؛ مثلاً قرض الحسنهاى داده و بدهكار طفره رفته و دير پرداخت كرده، سوگند ياد مىكند يا تصميم مىگيرد كه به هيچكس وام ندهد. به مسجد رفته و كفش او گم شده، از شركت در جماعت دست برمىدارد. معلمش بداخلاقى كرده، ترك تحصيل مىكند.
سوگندهاى بى ارزش
يكى از سوگندهاى بىارزش اين بود كه در جاهليت بعضى مردان براى در تنگنا قرار دادن همسران خود، سوگند ياد مىكردند كه با آنان همبستر نشده و آميزش نكنند!(اين كار را «ايلاء» مىنامند كه در آيه 226 سوره بقره آمده است.) در واقع براى كار بد خود از مقدسترين نام استفاده مىكردند.
سوگندهايى كه براساس بىتوجهى و بدون فكر و اراده و در با عصبانيت و پرحرفى و عجله يا به اشتباه از انسان سر مىزند، ارزش حقوقى ندارد. «لايؤاخذكم اللّه باللّغو فى أيمانكم»(بقره، 225.)
بنابراين، ارزش تنها مربوط به سوگندهايى است كه:
الف) در حال عادى باشد.
ب) به نام مقدس خدا باشد.
ج) براى كار مفيد و سودمندى باشد.
تعهد و انجام اينگونه سوگندها واجب و شكستن آن حرام و سبب پرداخت جريمه (كفاره) است.
; « 51263 »l
پرسش: جريمهى سوگند چيست؟
پاسخ: با توجه به آيهى 89 سورهى مائده بايد يكى از موارد زير را عمل كند: يا شكم ده فقير را از غذاهاى متعارف، سير كند. «اطعام عشرة مساكين من أوسط ما تطعمون»
يا ده فقير را لباس بپوشاند. «أو كسوتهم»
يا يك برده را آزاد كند. «او تحرير رقبة»
و اگر قدرت هيچيك را ندارد، سه روز روزه بگيرد. «فمن لم يَجد فصيام ثلاثة ايّام